2021 w Kopalni Soli „Wieliczka”, obok działalności turystycznej był także czasem intensywnych prac górniczych. Ochrona, zabezpieczanie podziemnych pustek i szeroko rozumiane bezpieczeństwo to priorytety w działaniach, albowiem dzięki temu kopalnia może być udostępniana gościom, kuracjuszom czy na cele organizacji wydarzeń.
Źródła finansowania
Górnicy dbają o odpowiedni poziom bezpieczeństwa całej kopalni (nie tylko turystycznej części), o utrzymanie w odpowiednim stanie szybów, komór, chodników, infrastruktury technicznej i cennych kulturowo oraz przyrodniczo miejsc. – W 2021 roku kopalnia prowadziła zabezpieczenie zgodnie z Programem Zabezpieczenia na lata 2021 – 2027. Zrealizowała roczny plan działalności zabezpieczającej, zadania z planu finansowane były z dotacji budżetowej w wysokości 85 mln zł. Dodatkowo udało się nam także pozyskać dofinansowanie z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w wysokości 38,7 mln zł dla projektów związanych z zabezpieczeniem wyrobisk – precyzuje Prezes Nowak.
Pozyskane w 2021 roku wsparcie z NFOŚiGW dotyczy m.in. modernizacji stacji wentylatorów głównych przy szybie Wilson, zakończonej w 2021, a także realizowanej w perspektywie kilkuletniej przebudowy dróg dojściowych do wycieków wód zasolonych wraz z zabezpieczeniem komór Freitag i Seeling. Zakończenie tego drugiego zadaniaprzewidywane jest na rok 2027. Sumarycznie w 2021 przy współpracy z NFOŚiGW kopalnia realizowała aż 6 projektów.
Z Tarczy i PFR
Kopalni udało się również z sukcesem aplikować ośrodki z Tarczy Finansowej oraz pożyczkę z Polskiego Funduszu Rozwoju. – Wszystkie pozyskane ze źródeł zewnętrznych finanse stanowiły znaczne wsparcie dla zabytku w sytuacji ograniczonych środków własnych (pochodzących głównie z turystyki), wspierając m.in. utrzymanie miejsc pracy i ciągłość działania zakładu górniczego – podkreśla Prezes Paweł Nowak.
Szyby w centrum uwagi
Dzięki modernizacji stacji wentylatorów głównych przy szybie Wilson powstał nowoczesny obiekt, poprawiający bezpieczeństwo kopalni i osób w niej przebywających. Przy Wilsonie, w ramach zrealizowanych prac, zabudowano nowoczesne urządzenia wentylacyjne spełniające wymagania restrykcyjnych norm środowiskowych w zakresie dopuszczalnego poziomu hałasu. Kompleks budynków nowej stacji to także nowa rozdzielnia elektryczna, zautomatyzowana obsługa stacji i system kontroli parametrów bezpieczeństwa. Zastosowanie energooszczędnych urządzeń w pierwszych tylko miesiącach funkcjonowania stacji przyniosło spadek zużycia prądu o 1/3 i obniżenie kosztów jej funkcjonowania. Stara stacja (po ponad pół wieku działania) nie była już przyjazna środowisku, ani okolicznym mieszkańcom.
W 2021 roku prowadzono prace nie tylko przy szybie Wilson na powierzchni, ale też w głębi ziemi, przy szybowych obudowach. W szybie św. Kingi (służącym załodze i do transportu materiałów do prac górniczych) pomiędzy poziomem IIn – VIII prowadzono roboty związane z naprawą obudowy i przebudowę podszybia na poz. VI, a także wymianę zbrojenia między poziomami V i VIII.
W ostatnim kwartale roku rozpoczął się remont górnego odcinka (do głębokości 30 m) drewnianej obudowy szybu Daniłowicz. Obejmuje on wymianę zniszczonych korozją biologiczną drewnianych elementów obudowy celem poprawy bezpieczeństwa szybu i jego funkcjonalności. Do czasu zakończenia prac turyści na zwiedzanie kopalni udają się szybem Ignacego Paderewskiego, a wyjeżdżają szybem Regis. Pod ziemią przebudowywany był także szybik Geramb, łączący poziom III z IV.
Drewno i kotwy
Celem budowy zabezpieczeń szybem św. Kingi do wyrobisk podziemnych w minionym roku drewnianych elementów zwieziono odpowiednio: drewno 9 798 sztuk (długości od 2,5 m do 6 m), kotwy 7 786 m (długości od 2 m do 10 m). Drewno posłużyło do budowy kasztów o sumarycznej objętości 1 274,88 m3 i obudów chodników o długości łącznie 2 472 m.
Prace w 11 komorach
Powyższe dane dotyczą m.in. robót górniczych w 11 komorach, w których wykonywano m.in. kotwienie, stawiano górnicze obudowy, usuwano urobek. Prace objęły m.in. komorę Kuchnia (niską część wyrobiska), komorę Margielnik, a także drugi etap prac w zespole komór Geramb i komorze Freitag.
W listopadzie rozpoczęło się także zabezpieczanie północnego ociosu w kaplicy św. Kingi. Ocios (solna ściana) wzmacniany jest za pomocą kotew ze stali nierdzewnej. Podobnie jak w innych komorach wprowadza się je w górotwór, ale w technologii opracowanej specjalnie dla tego zadania. Prace w tym miejscu wymagają szczególnej precyzji i ostrożności z uwagi na niepowtarzalny charakter kaplicy. Nad ich przebiegiem czuwa konserwator dzieł sztuki.
Z ważnych zadań warto wymienić też zabezpieczanie rejonu Grot Kryształowych, które są unikatem na skalę światową. Prace, które w nich realizowali górnicy, polegały m.in. na usunięciu urobku (skał płonnych) oraz na wypełnieniu wnęk niepokrytych kryształami murkami z kruchów solnych odzyskanych z urobku. To zadanie wieloletnie, które będzie kontynuowane, aby grotom zapewnić maksimum ochrony. Z uwagi na charakter grot prace nie mogą być prowadzone od maja do października.
Wykonywano też zabezpieczenie obudową kotwową komór celem przygotowania ich do pełnienia funkcji wysypek (miejsc składowania urobku z prac górniczych). Muszą one bowiem być w pełni bezpieczne, zanim zaczną w nich pracować m.in. zgarniacze transportujące urobek. Na takich wysypkach w 2021 roku górnicy „ulokowali” (wypełniając pustki) 6 500 m3 urobku (skały płonne z innych przebudów).
Zabezpieczenie 32 chodników
Podana wyżej długość 2 472 m dotyczy aż 32 chodników, w których wykonywano demontaż starych/stawianie nowych obudów, przybierki stropów i ociosów, wymianę torowisk. Wyrobiska przebudowywano na odcinkach, które wymagały takich prac.
Takie roboty trwały m.in. w sąsiadującej z grotami podłużni Baum, która jest bardzo cennym wyrobiskiem z uwagi na liczne odsłonięcia geologiczne (znajdujące się w niej stanowiska przyrody nieożywionej). Wśród przebudowywanych chodników były też: podłużnie Geramb, Hauer, Layer, poprzecznie Król Saski, August oraz drogi dojściowe do wycieków wód w rejonie zachodnim kopalni na poziomie V i VI.
Przy przebudowach górnicy dbają o każdy szczegół. Jeśli mogą być zdemontowane tylko niektóre elementy obudowy (pozostałe są w dobrym stanie) wymienia się tylko uszkodzone na identyczne w kształcie i długości, tak aby zabytkowy charakter miejsca był zachowany. Przykładami takich wyrobisk są: podłużnia Wiszyn, poprzecznie Albrecht, Aleksander i Lillienbach.
Prace podsadzkowe i iniekcyjne
Przedstawiając zakres górniczych przedsięwzięć nie sposób pominąć prac podsadzkowych i iniekcyjnych, które mają za zadanie, bądź stabilizować górotwór w danym rejonie, bądź chronić przed dopływem wód pozazłożowych. Podsadzka realizowana systemem rurociągów (służąca zabezpieczaniu przez wypełnienie piaskiem) objęła 77 wyrobisk, czyli sumarycznie w wyrobiskach ulokowano 34 000 m3 piasku. Z kolei prace iniekcyjne (służące ograniczaniu zagrożenia wodnego) objęły blisko 6 912 m3 pustek, które „uszczelniono” mieszaninami iniekcyjnymi.
Modernizacje, analizy i badania
Kaplica św. Kingi otrzymała w minionym roku nowe oświetlenie ledowe. Częściowo zmodernizowano w jej wnętrzu instalacje elektryczne. To istotny element stopniowej wymiany oświetlenia na energooszczędne w kolejnych wyrobiskach kopalni. Warto też wspomnieć o planach w obszarze energetycznym: kopalnia rozważa budowę farmy fotowoltaicznej – w minionym roku powstała koncepcja jej budowy. Zakupiono również samochód elektryczny dla Działu Ochrony.
Kopalnia wykonała w 2021 wiele projektów i analiz związanych z zabezpieczeniem oraz ochroną podziemi, a wśród nich analizę geomoechaniczną rejonu centralnego (pomiędzy szybami Kinga i Regis), specjalistyczne badania szybików międzypoziomowych oraz kontrole stanu komór wysokich.
W ramach inwestycji w bezpieczeństwo pracy solne przedsiębiorstwo dba nie tylko o stan wyrobisk, ale wprowadza nowoczesne urządzenia. W 2021 roku zakupiono nowe mierniki stanu atmosfery kopalnianej – zastąpią one wysłużone metanomierze i tlenomierze. Dzięki temu pracownicy, realizujący swe zadania w wyrobiskach pozaturystycznych zyskali dodatkowy element bezpieczeństwa.
Na potrzeby usprawnienia prac pomiarowych zakupiony został natomiast nowy skaner 3D, który pozwala precyzyjnie mierzyć wyrobiska, a po obróbce komputerowej plików wykorzystywać je do analiz, badań deformacji, geomechanicznych, modelowania i in.
